هپاتیت A چیست؟
هپاتیت A عفونت کوتاه مدت و بسیار مسری کبدی است که توسط ویروس هپاتیت A ایجاد می‌شود.
همانطور که قبلا ذکر شد، ویروس‌های متعددی در بروز هپاتیت نقش دارند. بعضی از ویروس‌ها التهاب کوتاه مدت در کبد ایجاد می‌کنند که به آن هپاتیت حاد می‌گویند و بعضی دیگر باعث التهاب‌های طولانی مدت کبدی می‌شوند که به آن هپاتیت مزمن می‌گویند.
هپاتیت آ عفونتی حاد و ناگهانی است که میتواند از چند هفته تا چندین ماه به درازا بکشد.
در اغلب موارد ویروس منجر به عفونت مزمن نمی‌شود. هرچند در موارد نادر ممکن است این بیماری شدید باشد و باعث آسیب کبدی یا از کار افتادن کبد شود. ویروس از طریق غذا و آب غیر بهداشتی منتقل می‌شود.
در سال 2014 مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا (CDC) اعلام کرد حدود 1200 مورد هپاتیت A مزمن در آمریکا ثبت شده است.
انتظار می‌رود آمار واقعی بیشتر از این مقدار باشد چرا که افراد فاقد علائم یا افراد با علائم ضعیف ممکن است متوجه عفونت و ابتلا خود به این ویروس نشده باشند.
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا تخمین می‌زند آمار واقعی در سال 2014 حدود 2500 نفر بوده است.
بیشتر افراد بزرگسال مبتلا به هپاتیت آ حدود 28 روز بعد از بروز عفونت علائم نشان خواهند داد. کودکان زیر 6 سال به ندرت علائمی نشان می‌دهند. علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشد:
- ادرار تیره
- اسهال یا مدفوعی با رنگ خاکستری یا آجری رنگ
- ضعف
- تب ضعیف
- درد شکمی یا درد مفاصلی
- حالت تهوع، استفراغ یا از دست دادن اشتها
- چشم و پوست زرد رنگ (زردی)
عواملی که ریسک ابتلا به ویروس هپاتیت A را افزایش می‌دهند عبارتند از :
- سفر به ویژه به آسیا، آمریکای جنوبی، آمریکای مرکزی، آفریقا و خاورمیانه
- استفاده از سرنگ‌های آلوده
- کارکردن در فاضلاب‌ها
- مصرف صدف خام یا سبزیجات شسته نشده
آزمایش هپاتیت A :
هدف از آزمایش هپاتیت A تشخیص آلوده بودن یا آلودگی قبلی فرد به ویروس هپاتیت آ (HAV) می‌باشد. پزشک برای مقاصد زیر ممکن است درخواست آزمایش هپاتیت A را دهد:
- تشخیص عفونت فعلی: پزشک از آزمایش هپاتیت برای شناسایی علت بیماری هپاتیت در افراد با نشانه‌ها و علائم این بیماری استفاده می‌کند.
- بررسی ایمنی: بعد از اینکه فرد از بیماری هپاتیت آ بهبود یافت، به علت حضور آنتی‌بادی‌های ایجاد شده علیه ویروس هپاتیت A، نسبت به بروز مجدد این بیماری ایمن می‌باشد. آزمایش هپاتیت A نشان خواهد داد که فرد دارای آنتی‌بادی‌های محافظ در برابر ویروس HAV می‌باشد که این آنتی‌بادی‌ها یا به خاطر بهبودی از عفونت پیشین و یا به دلیل واکسینه شدن در برابر ویروس هپاتیت A در بدن ایجاد شده‌اند.
آزمایش هپاتیت A چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند؟
برای بررسی این امر که بیماری هپاتیت ناشی از ویروس هپاتیت A می‌باشد یا خیر، آزمایش هپاتیت آ درخواست می‌شود. این آزمایش دنبال آنتی‌بادی‌های خاصی می‌گردد.
آنتی‌بادی موادی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن در پاسخ به مواد خارجی از جمله ویروس هپاتیت A ساخته می‌شود.
آزمایش هپاتیت A دو نوع آنتی‌بادی را بررسی می‌کند: آنتی‌بادی ایمونوگلوبولین M هپاتیت A و آنتی‌بادی ایمونوگلوبولین G هپاتیت A.
(anti-HAV-IgM , anti-HAV-IgG)
آزمایش آنتی‌بادی ایمونوگلوبولین M هپاتیت آ (anti-HAV-IgM) :
هنگامی که فرد برای اولین بار به ویروس هپاتیت A آلوده می‌شود بدن آنتی‌بادی‌های anti-HAV-IgM تولید می‌کند. این آنتی‌بادی‌ها معمولا از دو هفته بعد از آغاز علائم تا حدود 6 ماه بعد در بدن قابل شناسایی می‌باشند.
آزمایش آنتی‌بادی ایمونوگلوبولین G هپاتیت آ (anti-HAV-IgG) :
این آزمایش آنتی‌بادی IgG را که بعدها در طول بیماری ایجاد می‌شود مورد شناسایی قرار می‌دهد. آنتی‌بادی IgG در برابر عفونت‌های آتی به هپاتیت A ایمنی ایجاد می‌کند. این آنتی‌بادی تا آخر عمر در بدن قابل شناسایی هستند. از این آزمایش برای بررسی ابتلای قبلی به ویروس هپاتیت A و در بعضی موارد برای بررسی ایمنی ناشی از عفونت های قبلی یا واکسیناسیون مورد استفاده قرار میگیرد.
آزمایش آنتی‌بادی کلی هپاتیت A:
این آزمایش هر دو آنتی‌بادی IgG و IgM را مورد بررسی قرار می‌دهد. به همین علت میتواند هم ابتلا به عفونت جدید و هم عفونت پیشین به ویروس هپاتیت A را شناسایی کند.
آزمایش خون بررسی آنتی‌بادی‌ها، آزمایش استاندارد و طلائی عفونت هپاتیت آ می‌باشد. با این حال آزمایش دیگری نیز وجود دارد که به دنبال مواد ژنتیکی ویروس هپاتیت A می‌گردد. این مدل آزمایش که آزمایش تکثیر نوکلئیک اسید (NAAT) نام دارد، میتواند ردپای (نشانه‌های) ویروس هپاتیت A را در مدفوع، خون، مایعات بدن و بافت کبدی بیمار شناسایی کند.
در بسیاری از موارد، آزمایش مخصوص هپاتیت آ به همراه یا بعد از آزمایشات خونی بررسی کننده عملکرد کبد، انجام می‌شود. آزمایشات بررسی کننده عملکرد کبد میتواند شامل پنل گسترده‌ای از آزمایشات باشد که به آن پنل کبد می‌گویند. مقادیر مذکور در پنل کبدی میتواند اطلاعاتی در مورد عملکرد کبد و التهاب کبد در اختیار قرار دهد. این تست ها قادر هستند وجود هپاتیت ویروسی را تشخیص دهند ولی نمیتوانند نوع ویروس را تعیین کنند. به همین دلیل است که آزمایش آنتی‌بادی مورد درخواست قرار میگیرد تا علت بروز بیماری تایید گردد و نوع ویروس آلوده کننده مشخص شود.
چه آمادگی‌هایی برای آزمایش هپاتیت A مورد نیاز است؟
به طور کلی برای انجام این آزمایش نیاز به ناشتا بودن یا آمادگی خاصی نمی‌باشد.
برای آزمایش هپاتیت A نیاز به چه نوع نمونه‌ای است؟
برای انجام این آزمایش نیاز به نمونه‌ی خون وریدی است.
آیا جواب آزمایش هپاتیت A دقیق و قابل استناد است؟
این آزمایش، آزمایش استاندارد و روش مورد تایید بررسی وجود عفونت فعال هپاتیت آ و وجود ایمنی به این ویروس می‌باشد.
با این که جواب مثبت آزمایش آنتی‌بادی anti-HAV-IgM ارزش تشخیصی برای عفونت هپاتیت آ را دارد چنین جوابی برای بیماران فاقد علائم هپاتیت ممکن است چندان مفید نباشد.
در بیماران بدون علائم مشاهده آنتی‌بادی anti-HAV-IgM ممکن است به معنای وجود عفونت فاقد علائم باشد و یا به این معنی باشد که آنتی‌بادی IgM طولانی‌تر از حد معمول در بدن باقی مانده است.
آیا نیاز به آزمایشات تکمیلی می‌باشد؟
نتیجه آزمایش هپاتیت آ وجود نیاز به آزمایشات تکمیلی را تعیین می‌کند. در صورتی که علائم واضح باشند، این آزمایشات برای بررسی عملکرد کبد فرد بیمار، ارزیابی تغذیه مناسب و مدیریت عوارض بیماری مورد استفاده قرار میگیرد.
اگر جواب آزمایش هپاتیت آ بیمار منفی شود و فرد فاقد ایمنی باشد، پزشک متخصص ممکن است واکسینه شدن علیه این ویروس را تجویز کند.
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا (CDC) واکسیناسیون در برابر هپاتیت آ برای همه‌ی کودکان 12 ماه تا 23 ماه، کودکان و جوانان 2 تا 18 سال که در زمان نوزادی واکسینه نشده‌اند، خانمان باردار در معرض ریسک به عفونت ویروس هپاتیت A و سایر افراد واکسینه نشده توصیه می‌کند.
