هیپوکالمی

هیپوکالمی زمانی است که میزان پتاسیم خون خیلی کم است. سطوح طبیعی پتاسیم برای یک بزرگسال از 3.5 تا 5.2 میلی اکیوالان در لیتر (3.5 تا 5.2 میلی مول در لیتر) متغیر است. هر چیزی کمتر از 3 mEq/L (3 mmol/L) ممکن است هیپوکالمی شدید در نظر گرفته شود.

پتاسیم یک الکترولیت است. الکترولیت ها مواد معدنی هستند که وقتی در مایعات بدن حل می شوند، بار الکتریکی حمل می کنند. بدن برای عملکرد صحیح سلول ها، ماهیچه ها و اعصاب به پتاسیم نیاز دارد. بدن از طریق غذایی که مصرف میکند پتاسیم دریافت می کند. کلیه ها پتاسیم اضافی را از طریق ادرار دفع می کنند تا تعادل مناسبی از مواد معدنی در بدن حفظ شود.

پتاسیم به طور ویژه برای سلول های قلب مهم است. همچنین به جلوگیری از افزایش بیش از حد فشار خون کمک می کند.

علت هیپوکالمی:

پتاسیم پایین (هیپوکالمی) دلایل زیادی دارد. شایع ترین علت از دست دادن بیش از حد پتاسیم در ادرار به دلیل داروهای تجویزی است که باعث افزایش ادرار می شود. این نوع داروها که به عنوان قرص های آب یا دیورتیک ها نیز شناخته می شوند، اغلب برای افرادی که فشار خون بالا یا بیماری قلبی دارند تجویز می شوند.

پتاسیم پایین خون معمولاً به دلیل از دست دادن بیش از حد پتاسیم در دستگاه گوارش رخ می دهد. همچنین ممکن است به دلیل استفراغ مکرر، اسهال یا استفاده از ملین باشد. گاهی اوقات، کمبود پتاسیم به دلیل دریافت نکردن پتاسیم کافی در رژیم غذایی است.

علل مختلف می تواند منجر به هیپوکالمی شود. این علل را می توان در دسته های زیر قرار داد:

• کاهش دریافت پتاسیم
• تغییرات بین سلولی (افزایش جذب درون سلولی)
• افزایش از دست دادن پتاسیم (ضایعات پوستی، گوارشی و کلیوی)

سایر علل هیپوکالمی عبارتند از:

• مصرف الکل (بیش از حد)
• بیماری مزمن کلیوی مانند: سندرم بارتر و سندرم گیتلمن. هر دو بیماری نادر ژنتیکی کلیوی هستند که باعث عدم تعادل در بدن می شوند.
• کتواسیدوز دیابتی
• اسهال
• دیورتیک ها (تسکین دهنده های احتباس آب)
• استفاده زیاد از ملین
• تعرق مفرط
• کمبود اسید فولیک
• سطوح پایین منیزیم (هیپومنیزیمی).
• اختلالات آدرنال، مانند: آلدوسترونیسم اولیه (aldosteronism) و سندرم کوشینگ
• سایر داروها مانند: انسولین، آنتی بیوتیک های خاص و کورتیکواستروئیدها.
• استفراغ
• سایر بیماری ها مانند: سندرم لیدل، یک اختلال نادر که باعث افزایش فشار خون می شود.

علائم هیپوکالمی:

موارد خفیف کمبود پتاسیم ممکن است هیچ علائمی ایجاد نکند. اما علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• یبوست.
• خستگی شدید.
• ضعف و اسپاسم عضلانی.
• سوزن سوزن شدن و بی حسی.

موارد شدیدتر کمبود پتاسیم ممکن است علائم و نشانه هایی مانند:

• انقباضات عضلانی
• گرفتگی عضلات.
• ضعف شدید عضلانی که منجر به فلج می شود.
• فشار خون پایین (هیپوتانسیون).
• سبکی سر یا غش.
• ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی).
• ادرار بیش از حد (پلی یوری).
• تشنگی بیش از حد (پلی دیپسی).

تشخیص هیپوکالمی:

پزشک سطح پتاسیم را از طریق آزمایش خون بررسی می کند. همچنین پزشک ممکن است یک پانل متابولیک پایه یا جامع تجویز کند. این پانل گروهی از آزمایشات خون است که عملکرد کلیه و تعادل الکترولیت بدن را تعیین می کند.

اگر هیپوکالمی تایید شود، پزشک سعی می کند علت را تعیین کند. اگر علت مشخص نباشد، ممکن است آزمایش ادرار را برای اندازه گیری میزان پتاسیم در ادرار تجویز کند.

پزشک همچنین ممکن است یک نوار قلب (ECG یا EKG) تجویز کند. ECG ریتم قلب را اندازه گیری می کند. هیپوکالمی می تواند باعث ریتم غیر طبیعی قلب شود. ECG می تواند ریتم های غیر طبیعی قلب را نیز تشخیص دهد.

درمان هیپوکالمی:

با مصرف مکمل ها می توان پتاسیم بیشتری دریافت کرد. بیشتر مکمل ها را می توان از طریق دهان مصرف کرد. در برخی موارد لازم است پتاسیم از طریق IV تزریق شود. مانند:

• زمانی که سطح پتاسیم به طور خطرناکی پایین است.
• مصرف مکمل ها باعث افزایش سطح پتاسیم نشود.
• سطح پایین پتاسیم باعث ریتم غیر طبیعی قلب شود.

پزشک همچنین هر شرایطی که باعث هیپوکالمی شود را درمان می کند.

اگر نیاز به مصرف یک دیورتیک باشد، ممکن است پزشک فرد را به نوعی که پتاسیم را در بدن نگه می دارد، تغییر دهد. همچنین ممکن است مصرف مکمل های پتاسیم اضافی برای فرد تجویز شود.

چگونه می توان خطر هیپوکالمی را کاهش داد؟

می توان با مصرف یک رژیم غذایی پر از غذاهای حاوی پتاسیم، خطر ابتلا به هیپوکالمی را کاهش داد. توصیه می شود رژیم غذایی را با پزشک در میان گذاشت. غذاهای حاوی پتاسیم شامل بسیاری از میوه ها و سبزیجات، گوشت و ماهی بدون چربی، لبنیات و حبوبات است.

غذاهایی که پتاسیم زیادی دارند عبارتند از:

آووکادو، موز، لوبیا و نخود، سبوس، سبزی با برگ تیره، ماهی، گوشت گاو، شیر، پرتقال، کره بادام زمینی، سیب زمینی، اسفناج و گوجه فرنگی.

در صورت وجود استفراغ و اسهالی که بیش از 24 تا 48 ساعت طول میکشد، بایستی فورا تحت مراقبت های پزشکی قرار گرفت. از دست دادن مایعات می تواند باعث هیپوکالمی شود. هر چه زودتر به دنبال درمان بود، شانس برای پیشگیری بیشتر است.

(توجه: اگر هرگز هیپوکالمی نداشتید، معمولاً اقدامات پیشگیری لازم نیست.)

به طور کلی زنان بیشتر از مردان به هیپوکالمی مبتلا می شوند.

اپیدمیولوژی:

به طور کلی هیپوکالمی با تشخیص بیماری قلبی، نارسایی کلیه، سوء تغذیه و شوک همراه است. هیپوترمی و افزایش تولید سلول های خونی (به عنوان مثال، لوسمی) عوامل خطر اضافی برای ایجاد هیپوکالمی هستند. به عنوان مثال، بیماران روانپزشکی به دلیل درمان دارویی در معرض خطر هیپوکالمی هستند. هیپوکالمی نیز در بیماران بستری در بیمارستان، به ویژه در بیماران اطفال، آنهایی که تب دارند و بیماران بدخیم شایع است. علاوه بر این، در کشورهای در حال توسعه، زمانی که هیپوکالمی شدید با اسهال و سوء تغذیه شدید همراه باشد، خطر مرگ و میر در کودکان افزایش می یابد.

به طور کلی هنگامی که هیپوکالمی دارید، میزان پتاسیم خون شما بسیار کم است. بدن شما برای عملکرد صحیح به پتاسیم نیاز دارد. هیپوکالمی می تواند سلول ها، ماهیچه ها، اعصاب، سیستم گوارش و سیستم اسکلتی شما را تحت تاثیر قرار دهد. برای اطمینان از داشتن پتاسیم کافی، به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید که به اندازه کافی غذاهای حاوی این ماده معدنی را مصرف می کنید و اگر بیش از یک تا دو روز استفراغ یا اسهال داشتید، فوراً تحت مراقبت های پزشکی قرار بگیرید.

مطالب مشابه:

تفاوت بین هیسترکتومی و میومکتومی

سرفه خونی (هموپتیزی)

هموکروماتوز

۵ آزمایش خون برتر برای زنان

آزمایش هموگلوبین خون

منابع: my.clevelandclinic ، webmd ، mayoclinic ، ncbi