سندرم تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) اختلالی هورمونی است که در دختران جوان و زنان رخ می دهد و شایع ترین اختلال داخلی در خانم هاست. پلی کیستیک به معنی تعداد زیادی کیست است. ویژگی اصلی PCOS این است که تخمک ها از تخمدان ها آزاد نمی شوند. در عوض، مایعی اطراف تخمک ها ایجاد و کیسه هایی تشکیل می شود (کیست). با اینکه این ویژگی منشا اصلی نام گذاری این اختلال است. اما تمام زنان که در آنها تشخیص PCOS داده شده، تخمدان های پلی کیستیک ندارند.
عوامل ایجاد PCOS هنوز دقیق مشخص نیست. اما باور این است که عدم تعادل هورمون های جنسی و مقاومت به اثرات هورمون انسولین (مقاومت انسولینی) مشکلات اصلی هستند. این مشکلات می توانند سبب علائم، نشانه ها و عوارضی مانند پرمویی صورت و بدن، افزایش وزن، پریودهای نامنظم، ناباروری و افزایش خطر ابتلا به دیابت و بیماری های قلبی شود.
- حدود 5 تا 6 میلیون از زنان آمریکایی دارای PCOS هستند. اما اغلب آنها از این موضوع مطلع نیستند.
- PCOS عامل ناباروری در آمریکا بوده، که حدود 10 درصد از زن های با سن بارداری را تحت تاثیر قرار می دهد.
- شرایطی است که در هر سنی پس از بلوغ می تواند رخ دهد.
- در حالی که علل دقیق PCOS هنوز نامشخص است. اما تحقیقات ژنتیکی نشان دادند که زنان با مادران یا خواهران دارای PCOS، خطر دارا بودن این شرایط برایشان دو برابر است. (برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تومور مارکرها لطفا کلیک فرمائید)
شناخت و تشخیص PCOS آسان نیست. برخی زنان و دختران ممکن است ویژگی های کمی از آن را داشته باشند که ممکن است در طول زمان تغییر کنند. برخی ویژگی ها، مانند افزایش وزن و پرمویی صورت و بدن، در اقوام مختلف، متفاوت است.
پزشک معمولا از داشتن حداقل دو مورد از ویژگی های زیر می تواند تشخیص PCOS را دهد:
- افزایش مقدار هورمون های مردانه (اندروژن)، افزایش سطح تستوسترون خون، علائمی مانند آکنه و پرمویی صورت و بدن، می توانند نشان دهنده این مورد باشد.
- مشکلاتی در تخمک گذاری، این مورد شامل نداشتن پریود، پریودهای نامنظم یا ناباروری
- نتایج تصویربرداری فراصوت (اولتراسوند) که بزرگی تخمدان ها را همراه با فولیکول های کوچک که شبیه کیست هستند، نشان می دهد. (اگر زن دارای هر دو مورد بالا باشد دیگر نیازی به تصویربرداری اولتراسوند نیست).
عدم تعادل هورمونی در PCOS
با اینکه این هورمون ها، هورمون های مردانه نام دارند، اندروژن ها در خانم ها معمولا در مقادیر کم و در تخمدان ها و غدد فوق کلیوی تولید می شوند. با این حال، زمانی که مقدار هورمون های مردانه مانند تستوسترون بالا می رود، علائمی مانند پرمویی مشاهده می شود. همچنین، عدم تعادل هورمونی می تواند سبب اختلال در دوره ماهیانه پریود و در نتیجه پریودهای نامنظم شود. این موضوع سبب جلوگیری از آزاد شدن تخمک ها و در نهایت ناباروری می شود. زمانی که فرد تخمک گذاری ندارد، مقدار کافی هورمون پروژسترون تولید نمی شود. این عدم تعادل هورمونی می تواند سبب رشد زیاد رحم (هایپرپلازی اندومتریال) و افزایش خطر اندومتریال شود.
مقاومت انسولینی در PCOS
مقاومت انسولینی یک فاکتور کلیدی در PCOS است. این مقاومت، توانایی کاهش یافته بدن در پاسخ به تاثیر انسولین (هورمونی که کمک به انتقال گلوکز در سلول های بدن می کند و باعث تولید انرژی می شود) می باشد. زمانی که مقاومت انسولینی وجود دارد، بدن سعی در جبران ساخت انسولین در خون می کند. باور بر این است که مقدار زیاد انسولین سبب افزایش تولید اندروژن از تخمدان ها شده که باعث بروز علائم مرتبط با PCOS می شود. اغلب زنان با PCOS دارای درجه هایی از مقاومت انسولینی، افزایش وزن و سطوح غیرطبیعی لیپید خون هستند. با این حال، مقاومت انسولینی بیشتر در زنان چاق و زنانی که تخمک گذاری ندارند رخ می دهد. این شرایط باعث افزایش خطر دیابت نوع2، فشار خون بالا، بیماری های قلبی و سندرم متابولیک می شود.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک
علائم و نشانه های PCOS می تواند متفاوت باشد. برخی دختران و زنان ممکن است علائم کمی را نشان دهند. در حالی که برخی دیگر ممکن است تعدادی از علائم و نشانه ها را تجربه کنند.
برخی از علائم و نشانه ها شامل موارد زیر است:
- پریودهای نامنظم، پریود نشدن و یا خونریزی های غیر طبیعی رحم
- تخمدان های همراه با کیست های متعدد، تخمدان های بزرگ شده
- درد شکمی
- افزایش موهای صورت و بدن
- افزایش وزن یا چاقی، خصوصا با تجمع چربی در ناحیه میانی بدن
- آکنه، سیاه یا ضخیم شدن پوست
- نازک شدن و یا از دست دادن موها در قسمت بالای سر
عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک
- ناباروری
- بارداری همراه با سقط، دیابت بارداری، پره اکلامپسی
- دیابت یا مقاومت انسولینی
- فشار خون بالا
- سندرم متابولیک
- احساس خفگی در خواب
- اختلالات روحی مانند افسردگی، خشونت و اختلالات غذایی
- بیماری های قلبی عروقی
- سرطان رحم (سرطان اندومتریال)
آزمایش ها
در حال حاضر، هیچ آزمایش شاخصی برای تشخیص PCOS وجود ندارد. پزشک بر حسب اطلاعات بالینی مانند علائم و نشانه ها، سابقه خانوادگی و آزمون های فیزیکی هم زمان با تست های آزمایشگاهی تشخیص این مشکل را می دهد.
تست های آزمایشگاهی
- تستوسترون معمولا اولین تستی است که برای تعیین مقدار زیاد تولید اندروژن ها استفاده می شود. سطح این هورمون معمولا در PCOS بالا می رود.
- گلوبولین متصل شونده به هورمون جنسی (SHBG) ممکن است در PCOS کاهش یابد.
- هورمون آنتی مولرین (AMH) که اغلب در PCOS افزایش می یابد.
برخی تست های ثانویه نیز ممکن است انجام شوند مانند:
- FSH در PCOS نرمال یا کم می باشد.
- LH در PCOS افزایش می یابد.
- استروژن ها، ممکن است در PCOS نرمال یا افزایش پیدا کند.
- DHEAS در PCOS افزایش یافته است.
- Androstenedione ممکن است در PCOS افزایش یابد.
- TSH برای شناخت اختلالات تیروئیدی می باشد.
- کورتیزول به منظور شناخت سندرم کوشینگ می باشد.
- پرولاکتین در PCOS افزایش می یابد.
- 17 hydroxyprogesterone به منظور بررسی هایپرپلازی آدرنال ارثی استفاده می شود.
- hCG برای بررسی بارداری انجام می شود.
- IGF-1-برای بررسی افزایش هورمون رشد (که ممکن است باعث اکرومگالی شود) انجام می شود.
اگر PCOS برای فرد قابل تشخیص باشد، تعدادی تست های خونی برای بررسی سلامت عمومی و تشخیص عوارض آن انجام می شود:
- پنل لیپیدی (Lipid panel)، برای کمک به شناخت خطر پیشرفت بیماری قلبی-عروقی، خطر ابتلا مرتبط با HDL پایین، LDL بالا، کلسترول بالا و تری گلیسیرید افزایش یافته است.
- گلوکز یا A1C می تواند به منظور غربالگری، تشخیص و بررسی دیابت باشد.
تست های غیر آزمایشگاهی
همانطور که بالاتر اشاره کردیم، تصویربرداری فراصوت ممکن است برای ارزیابی تخمدان ها، به منظور مشاهده کیست ها و بررسی اینکه آیا تخمدان ها بزرگ شدند یا نه، و همچنین بررسی ساختارهای ظاهری به کار می رود.
- در PCOS، تخمدان ها ممکن است 1.5 تا 3 برابر از سایز نرمال بزرگ تر باشند و در هر تخمدان بیشتر از 20 فولیکول وجود داشته باشد.
- اگر PCOS باشد، کیست ها اغلب به صورت گردنبند در سطح تخمدان ها هستند.
تصویربرداری فراصوت کمک به تشخیص تغییرات در بیشتر از 90 درصد از زنان داراری PCOS می کند.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
- هیچ درمان خاصی برای PCOS وجود نداشته و درمان آن به منظور کاهش علائم و عوارض آن صورت می گیرد.
- رژیم، ورزش کردن و تناسب اندام راه های مهمی برای درمان PCOS بوده و ممکن است کمک به مدیریت علائم زنان کند. این تغییرات سبک زندگی به منظور کمک به کاهش مقاومت انسولینی می باشد. ورزش منظم و غذاهای سالم کمک به کاهش فشار خون و کلسترول و همچنین برطرف کردن اختلالات خواب می شود. همچنین، کاهش مصرف سیگار و دیگر دخانیات سبب کاهش سطوح اندروژن می شود.
- داروهایی هم چون متفورمین، ممکن است برای درمان مقاومت انسولینی و دیابت تجویز شوند. متفورمین ممکن است کمک به تنظیم دوره های پریود و تخمک گذاری منظم شود.
- آنتی بیوتیک ها و رتیونیک اسیدها ممکن است برای درمان آکنه استفاده شوند.
مطالب مشابه:
